جسیکا روزوال، کمیسر محیط زیست اتحادیه اروپا در گفتوگو با یورونیوز گفت: «ما در حال حاضر سیاستهای زیادی داریم، آنچه نیاز داریم اصلاح اقتصاد است.» او طراح اصلی قانون جدید اقتصاد چرخشی اتحادیه اروپاست؛ طرحی که قرار است ادامهدهنده برنامهای باشد که پنج سال پیش با نام «برنامه اقدام اقتصاد چرخشی» به تصویب رسید. در این طرح، قوانین موجود بهروزرسانی میشوند تا به افزایش رقابتپذیری مدلهای چرخشی و بالا بردن نرخ بازیافت در اتحادیه اروپا کمک شود. در سال ۲۰۲۲ فقط ۱۲ درصد از کالاهای مصرفی از مواد بازیافتی ساخته شده بودند.
زباله الکترونیکی؛ طلایی در اتاق زیرشیروانی
یکی از محورهای احتمالی این قانون، بازنگری در «دستورالعمل زبالههای تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی» (WEEE) است؛ قانونی که نحوه جمعآوری و پردازش این نوع زبالهها از باتریهای کوچک گرفته تا پنلهای خورشیدی را مشخص میکند. در دو دهه گذشته، اجرای این دستورالعمل باعث شده حجم بازیافت و پردازش درست زبالههای الکترونیکی در اتحادیه اروپا ده برابر افزایش یابد اما همچنان برخی کشورها به اهداف تعیینشده نرسیدهاند. بخشی از این زبالهها هنوز جمعآوری نمیشوند، بهدرستی پردازش نمیشوند یا بهطور غیرقانونی از اتحادیه اروپا خارج میشوند. اتحادیه اروپا میخواهد وابستگی خود به مواد اولیه وارداتی را کاهش دهد و تمرکز بیشتری بر بازیافت مواد خام حیاتی داشته باشد؛ سیاستی که در بحبوحه تنشهای تجاری جهانی، راهی برای تقویت امنیت اقتصادی اروپا به حساب میآید. جسیکا روزوال به یورونیوز گفت:«اعداد مربوط به چرخش مواد خیلی پایین است. الان وقت آن رسیده که اقتصاد واقعا چرخشی شود.»
مواد خام حیاتی؛ تب طلا در دوران سبز
در سال ۲۰۲۴ اتحادیه اروپا «قانون مواد خام حیاتی» (CRM Act) را تصویب کرد تا امنیت تامین فلزات و موادی که برای گذار به اقتصاد سبز و دیجیتال حیاتیاند، تضمین شود. اتحادیه اروپا فهرستی از مواد خام «حیاتی» از جمله فلزات خاکی کمیاب، مس و کبالت منتشر کرده و همچنین فهرستی از مواد «راهبردی» مانند بیسموت و منیزیم ارائه داده است که این فهرستها بهطور منظم بهروزرسانی میشوند. هدف اتحادیه این است که نرخ بازیافت مواد خام حیاتی را از سطح فعلی (حدود ۱ درصد) به ۲۵ درصد برساند. این هدف نیازمند سرمایهگذاری در زیرساختهایی است که در قالب طرح «توافق صنعت پاک» از سال گذشته آغاز شدهاند.
بازار مشترک پسماند؛ از ساختوساز تا پوشاک و خودرو
قانون در حال تدوین قرار است اقتصاد چرخشی را به حوزههایی مانند ساختوساز، صنعت نساجی و خودرو نیز گسترش دهد. یکی از اهداف این قانون، بازنگری در «دستورالعمل چارچوب مدیریت پسماند» و ایجاد یک بازار مشترک برای پسماند است. با وجود تلاشها برای هماهنگسازی قوانین، تفاوتهای بین مقررات ملی همچنان مشکلاتی در رقابت و هزینهها به وجود میآورد. بروکسل خواهان ایجاد بازاری واحد برای پسماند درون اتحادیه اروپاست و همزمان قوانین مربوط به صادرات زباله به خارج از اتحادیه را نیز سختگیرانهتر کرده تا از خروج پسماند جلوگیری شود. جسیکا روزوال با بیان اینکه آب را نیز به عنوان زباله در نظر بگیریم، تاکید کرد: «باید ذهنیتمان را عوض کنیم و زباله را یک منبع ارزشمند ببینیم». اتحادیه اروپا اخیرا قوانین مربوط به فاضلاب شهری را سختتر کرده و میخواهد استفاده از آب تصفیهشده در آبیاری را گسترش دهد.
مقابله با فرهنگ «دور انداختن»
در کنار تقویت بازیافت، اتحادیه اروپا تلاش دارد عمر مفید محصولات را نیز افزایش دهد. در همین راستا «قانون طراحی زیستمحور برای محصولات پایدار» از سال ۲۰۲۴ اجرایی شده؛ قانونی که فرصتهای اقتصادی جدیدی در زمینه بازسازی، تعمیر و بازیافت کالاها ایجاد میکند. همچنین کمیسیون اروپا مفهومی به نام «حق تعمیر» را مطرح کرده تا با ارائه مشوقهایی، تعمیر محصولات را سادهتر و مقرونبهصرفهتر کند و در نتیجه میزان زباله کاهش یابد.
